Thursday, December 18, 2014

ბუნების საოცარი პეიზაჟები











მსოფლიო სავსეა საიდუმლოებითა და გამოცანებით, ბუნება თავის მხრივ ამ პროცესში იღებს მონაწილეობას და ხშირად საოცარ სიურპრიზებს გვთავაზობს. არავისთვის არ არის საიდუმლო, რომ წარმატებული ფოტოსურათების უმრავლესობა ხშირ შემთხვევაში ეჭვს იწვევს მის რეალურობასთან დაკავშირებით. ამ სიახლეში გთავაზობთ ბუნების უჩვეულოდ ლამაზი ფოტოსურათების სერიას, რომლებიც გრაფიკულ რედაქტორებში არ არის დამუშავებული.

წყალმცენარეები

აცეტაბულარია (Acetabularia), მწვანე წყალმცენარეების გვარი. გავრცელებულია ტროპიკულ და სუბტროპიკულ ზღვებში. აერთიანებს 21 სახეობას. შედგება დანაკვთული რიზიოდული ძირისაგან, ცილინდრული ფეხისა და ქუდისაგან, რომელიც რგოლურად განლაგებული გამეტანგიუმებითაა შექმნილი.
აცეტაბულარიას ახასიათებს განვითარების მეტად რთული და ხანგრძლივი სასიცოცხლო ციკლი, რომელიც ლაბორატორიულ პირობებში 6 თვემდე მცირდება. აცეტაბულარია ბირთვისა და ციტოპლაზმის ურთიერთმოქმედების კვლევის კარგი ობიექტია.

ანფელცია (Ahnfeltia), მრავალწლოვანი ძოწეული წყალმცენარეების გვარი. იზრდება ქვებზე, აქვს დატოტვილი ძაფისებრი თალუსი. გავრცელებულია უმთავრესად ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ცივ ზღვებში. ანფელციის სახეობებიდან ყველაზე ფართოდ გავრცელებულია Ahnfeltia plicata, რომლისგანაც მაღალი ხარისხის აგარ-აგარს იღებენ. ზოგ ქვეყანაში ამ სახეობას ხელოვნურადაც ამრავლებენ.

ბანგიოფიცეები (Bangiophyceae), ძოწეული წყალმცენარეების კლასი. მოიცავს 24 გვარსა და 90 სახეობას. ერთუჯრედიანი და მრავალუჯრედიანი ძაფნაირი ან ფირფიტისებრი ორგანიზმებია. სხვა ძოწეული წყალმცენარეებისაგან განსხვავებით მათი ერთბირთვიანი უჯრედები შეიცავს ერთპირენოიდიან ვარსკვლავისებრ ქრომატოფორს. ერთუჯრედიანი ბანგიოფიცეები მრავდება ორად გაყოფით, მრავალუჯრედიანები კი, ჩვეულებრივ, უსქესო გზით – მონოსპორებით. სქესობრივი გამრავლება მხოლოდ ზოგიერთ ბანგიოფიცებს ახასიათებს. ბანგიოფიცეები გვხვდება როგორც ნიადაგზე, ისე ზღვასა და მტკნარ წყალში. მნიშვნელოვანი წარმომადგენელია პორფირა.

ბოტრიდიუმი (Botrydium), მოყვითალო-მწვანე წყალმცენარეების გვარი. ბინადრობენ ტენიან ნიადაგებზე და წყალსატევების ნაპირებზე. აქვს მსხლისებრი უუჯრედო, მრავალბირთვიანი თალუსი. ნიადაგს ემაგრება უფერული რიზოიდებით. წყალში მრავლდება ზოოსპორებით, ნიადაგზე კი – აპლანოსპორებით (უსქესო გამრავლების უმოძრაო სპორები). გაშრობისას ბოტრიდიუმი წარმოქმნის მრავალბირთვიან ცისტებს, რომელთაგან ვითარდება ახალი მცენარე ან მრავალი ზოოსპორა. სქესობრივი გამრავლება ცნობილი არ არის.

დიქტიოტასნაირნი (Dictyotales), წაბლა წყალმცენარეების რიგი. მოიცავს 1000-ზე მეტ სახეობას. ცხოვრობენ თბილ ზღვებში.საქართველოში — შავ ზღვაში. 8-25 სმ სიგრძის თალუსი დიქოტომიურად დატოტვილია მრავალრიცხოვან სეგმენტებად (Dictyota) ან მარაოსებრია (Padina); შედგება ერთ ან რამდენიმე რიგად განლაგებული დიდი უფერული უჯრედებისაგან და ერთრიგად განლაგებული წვრილუჯრედებიანი ქერქისაგან; ზრდა კენწრულია. დიქტიოტასნაირნი მრავლდებიან უსქესოდ და სქესობრივად. გამეტოფიტს და სპოროფიტს ერთნაირი აგებულება აქვს. უსქესო გამრავლება, ხდება უძრავი სპორებით — ტეტრასპორებით, რომლებიც ვითარდება ტეტრასპორანგიუმებში, სქესობრივი გამრავლება — იოგამიის გზით. ოოგონიუმში ვითარდება თითო კვერცხუჯრედი, ხოლო ანთერიდიუმში მრავალი ერთშოლტიანი ანთეროზოიდი. დიქტიოტასნაირნი ხშირად ორსახლიანია.

ევგლენასნაირი წყალმცენარეები (ლათ. Euglenophyta) — ერთუჯრედიანი, უფრო იშვიათად კოლონიური წყალმცენარეებია, ვეგეტაციურ მდგომარეობაში მოძრავები, შიშვლები და მწვანე ფერის არიან. სახამებელი არ გააჩნიათ. სქესობრივი პროცესი, ისიც საეჭვოდ, ჯერჯერობით აღნიშნულია მხოლოდ რამდენიმე წარმომადგენელში.

ვოლვოქსისნაირნი (Volvocophyceae), ტოლშოლტიანი მწვანე წყალმცენარეების კლასი. ვეგეტაციურ მდგომარეობაში მოძრავი ერთუჯრედიანი ან კოლონიური ფორმებია. აქვთ ჯამისებრი, მწვანე ქრომატოფორი, 2 (იშვიათად 4-8) თანაბარი შოლტი, წითელითვალაკი და მფეთქავი ვაკუოლი. უსქესო გამრავლება ხდება უჯრედების სიგრძივი დაყოფით და ზოოსპირებით, სქესობრივი – ვეგეტატიური უჯრედების ან გამეტების კოპულაციით (იზოგამიაჰეტეროგამიაოოგამია). ცხოვრობენ დამდგარ მტკნარ წყალსატევებში, ტენიან ნიადაგზე.

ზოოქლორელა (Zoochlorella), ზოგიერთი ერთუჯრედიანი მწვანე წყალმცენარის (ქლორელაკარტერიაპლევროკოკი) საერთო სახელწოდება. ცხოვრობენ უხერხემლო ცხოველების — ინფუზორიებისღრუბლების და სხვა სხეულში. ზოოქლორელასა და ცხოველის ურთიერთდამოკიდებულება სიმბიოზურია: ცხოველი ფოტოსინთეზის პროცესში ზოოქლორელას მიერ გამომუშავებული ნახშირწყლებით სარგებლობს, ზოოქლორელა კი ცხოველის აზოტოვან ნივთიერებას და მის მიერ გამოყოფილ ნახშირორჟანგს იყენებს.

ზღვის კომბოსტო, ლამინარიას გვარის ზღვის წაბლა წყალმცენარეების სარეწაო სახელი. ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ცივი და ზომიერად ცივი ზღვების ყველაზე გავრცელებული წყალმცენარეებია. ქმნიან შალდამებს, რომელთა ბიომასა 1 მ2-ზე 5-10 კგ-ზე მეტია. განსაკუთრებით ფასობს Laminaria japonica, რომელიც იზრდება წყნარი ოკეანის აზიის სანაპიროზე; რუსეთში — იაპონიის ზღვაში, სახალინისა და კურილის კუნძულების სამხრეთ სანაპიროსთან. იყენებენ საჭმელად, აგრეთვე იოდის, მანიტის და სხვ. მისაღებად. მედიცინაში იყენებენ Laminaria saccharina-ს საფაღარათო საშუალებად.

კაჟოვანი წყალმცენარეები (დიატომეებილათ. Diatomeae, ანუ Bacillariophyta) — ერთუჯრედიანი ან კოლონიური, უძრავი, კაჟოვანგარსიანი ორგანიზმებია, ყვითელი ან ღია წაბლისფერი შეფერილობის, სახამებელი არ მოეპოვებათ. სქესობრივი პროცესიაქვთ.

კარპოგონი (ბერძნ. karros — ნაყოფი და gonos — თესლი), ძოწეული წყალმცენარეების მდედრობითი სასქესო ორგანო. კოლბისებრი ფორმა აქვს. შედგება ქვედა გაფართოებული (მუცლის) ნაწილისა და ზედა შევიწროებული — ე. წ. ტრიქოგინასაგან. კვერცხუჯრედის განაყოფიერების შემდეგ ტრიქოგინა კვდება, ხოლო მუცლის ნაწილში წარმოიქმნება კარპოსპორები, რომლებიც ზოგჯერ უჯრედის ძაფების ბოლოებზე განლაგდებიან.

კაულერპა (ლათ. Caulerpa), მწვანე წყალმცენარეების გვარი სიფონოვანთა რიგისა. მოიცავს 60-მდე სახეობას, გავრცელებულია ტროპიკულ და სუბტროპიკულ ზღვებში. მათი თალუსი ერთი მრავალბირთვიანი დიპლოიდური უჯრედია, რომლის მოპირდაპირე კედლები ერთმანეთთან დაკავშირებულია ცელულოზოვანი ხიდაკებით (სიფონოვანი აგებულება). შედგება 1 მ-მდე გაწოლილი დატოტვილი ნაწილისაგან, რიზოიდებისა და 30 სმ-მდე სიგრძის ფოთლის მსგავსი ვერტიკალური ყლორტებისაგან. მრავლდება სქესობრივად (იზოგამია) და ვეგეტატიურად.

კონიუგატები (Conjungatophytina), მწვანე წყალმცენარეების ქვეტიპი. ტიპობრივი მტკნარი წყლის ორგანიზმებია, აერთიანებს 2 კლასს: Saccodermophycea-ს კლასის წარმომადგენლები ერთუჯრედიანი ან იშვიათად კოლონიური ფორმებია, რომლის უჯრედებს აქვს მთლიანი გარსი. Placodermophyceae-ს კლასს ეკუთვნის უმთავრესად ერთუჯრედიანი ორგანიზმები, რომელთა უჯრედის გარსი 2 ან რამდენიმე ნაწილისაგან შედგება. კონიუგატებს მრავალნაირი ფორმის სპირალური (სპიროგირა), ვარსკვლავისებრი (ზიგნემა), ფირფიტისებრი (მუჟოცია) — ქრომატოფორი აქვთ. კონიუგატების უსქესო გამრავლება ხდება უჯრედის დაყოფით (ერთუჯრედიანებში) და ძაფების დაწყვეტით. მათ ზოოსპორები და მოძრავი გამეტები არა აქვთ. სქესობრივი გამრავლება კონიუგაციის ტიპისაა. კონიუგატები გავრცელებულია მტკნარ წყალსატევებში. ზიგნემასნაირნი დამდგარ და მდოვარე წყლებზე ქმნიან „ყაპს“.

წყალმცენარეები
ლამინარიასნაირნი (Laminariales), წაბლა წყალმცენარეების რიგი. ზოგჯერ გიგანტური, ჩვეულებრივ 10-15 მ სიგრძის ზღვის წყალმცენარეებიათალუსიშედგება ერთი ან რამდენიმე მსხვილი ფოთლისებრი ფირფიტისა და მარტივი ან დატოტვილი საყრდენისაგან, რომელიც რიზოიდებით ან ბალიშისებრი წარმონაქმნით ემაგრება წყალქვეშა ქვებს. განვითარების ციკლში კარგად არის გამოხატული თაობათა მორიგეობა. ლამინარიასნაირნი ცხოვრობენ ზომიერ და ცივ წყლებში. ცნობილია 100-მდე სახეობა. ყველაზე დამახასიათებელი და მნიშვნელოვანია ლამინარის (Laminaria) გვარი (ზღვის კომბოსტო). ლამინარია შეიცავს ცილებს, ცხიმებს, ნახშირწყლებს, იოდსა და მიკროელემენტებს. გამოიყენება მრეწველობასა და მედიცინაში. ხმარობენ საკვებად, სასუქად, მისგან იღებენ ალგინის მჟავასა და მანიტის სპირტს.
წყალმცენარეები
ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები (ლათ. Cyanophyta), წყალმცენარეთა განყოფილება (ტიპი). ერთუჯრედიანი, კოლონიური და მრავალუჯრედიანი (ძაფნაირი), უმეტესად მიკროსკოპული ფორმებია; განეკუთვნებიან პროკარიოტებს. მოლურჯო-მწვანე ფერი აქვთ, თუმცა გვხვდება მოყვითალო-მწვანედ, ვარდისფრად, იისფრად, ზოგჯერ შავად შეფერილი ფორმებიც. მორფოლოგიურად ჩამოყალიბებული ბირთვი და ქლოროპლასტი ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეებს არა აქვთ. პლანქტონურ სახეობებს აქვთ. ე. წ. გაზის ვაკუოლები -პროტოპლასტში გაზით ამოვსებული სივრცეები. მრავალდებიან დაყოფით (ერთუჯრედიანები), ჰორმოგონიუმებით – ძაფის ფრაგმენტებით (მრავალუჯრედიანები) და სხვადასხვა სახის სპორებით. სქესობრივი გამრავლება და მოძრავი შოლტიანი სტადიები განვითარების ციკლში არა აქვთ. ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები აერთიანებს 2000-მდე სახეობას, რომლებიც გავრცელებულია მტკნარ წყლებსა და ზღვებში. ცხოვრობენ ნიადაგზე და ნიადაგში, თოვლზე, ნესტიან ადგილებსა და ცხელ წყაროებში, ზოგი ლიქენებისკომპონენტია. პლანქტონური ფორმები ინტენსიური გამრავლებისას იწვევენ „წყლის ყვავილობას“ და სასმელად უვარგისს ხდიან წყალს. იწვევენ აგრეთვე წყალსადენი ფილტრების დაცობას და თევზის სიკვდილს; ზოგჯერ წყალსაცავში ქმნიან კუნძულებსაც კი. ბაქტერიებთან ერთად ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები მონაწილეობენ სამკურნალო ტალახის შექმნაში, ახდენენ ნიადაგში ატმოსფერული აზოტის ფიქსაციას. ნიადაგზე მცხოვრები ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები მონაწილეობენ ნიადაგთწარმოქმნის პროცესში. უძველესი ჯგუფია, ნათესაური კავშირი სხვა წყალმცენარეებთან არა აქვთ.

მაკროცისტისი (Macrocystis), ზღვის წაბლა წყალმცენარეების გვარი ლამინარიასნაირთა რიგისა. ყველაზე დიდი ზომის წყალმცენარეებია. მათი სიგრძე 45 მ აღწევს. აქვთ ელასტიკური დატოტვილი ღერო, რიზოიდები და საჰაერო-ბუშტებიანი ფოთლისმაგვარი ფირფიტები. შეიცავს 3 სახეობას, რომელიც გავრცელებულია სამხრეთდა ჩრდილოეთ ნახევარსფეროების ზომიერი კლიმატის აკვარიუმში. ძირითადად იყენებენ ალგინის მჟავას მარილების მისაღებად.
წყალმცენარეები
მოყვითალო-მწვანე წყალმცენარეები (ნაირშოლტიანი წყალმცენარეები,ლათ. Xanthophyta) — ერთუჯრედიანი, კოლონიური ან ძაფისებრი წყალმცენარეები. უმრავლესობა უმოძრაოა. მწვანე ან მოყვითალო-მწვანე ფერი აქვთ. მოძრავ სტადიებს ორი არათანაბარი შოლტი ახასიათებთ, ჩვეულებრივ, სახამებელს არ შეიცავენ. სქესობრივი პროცესი აღწერილია მხოლოდ ზოგიერთში.
წყალმცენარეები

მწვანე წყალმცენარეები (ლათ. Chlorophyta), უმდაბლეს მცენარეთა განყოფილება (ტიპი). ერთუჯრედიანიკოლონიურიმრავალუჯრედიანი (ძაფისებრი, იშვიათად სხვადასხვა სტრუქტურის მქონე ფირფიტისებრი) და არაუჯრედული აგებულების მწვანედ შეფერილი ფორმებია. მრავლდებიან ვეგეტატიურად (ერთუჯრედიანის ორად დაყოფა, ძაფოვანის ან კოლონიის გრაფმენტაცია), უსქესოდ (ზოოსპორებით ან უმოძრაო სპორებით) და სქესობრივად (იზოგამიაპეტეროგამიაოოგამია,კონიუგაცია).მწვანე წყალმცენარეები იყოფა 2 ქვეგანყოფილებად: საკუთრივ მწვანეებად (Chlorophytina) და კონიუგატებად (Conjugatophytina). ცნობილია 5700-მდე სახეობა, რომლებიც გავრცელებულია უმთავრესად მტკნარ წყალში, გვხვდება ზღვაშიც, ზოგიერთი ხის ქერქზე, ნიადაგში და სხვა ადგილებში. ერთუჯრედიანი და კოლონიური მწვანე წყალმცენარეები პლაქტონში მასობრივი გამრავლების დროს იწვევს წყლის „ყვავილობას“, რაც ხშირად უარყოფით გავლენას ახდენს როგორც ჰიდროტექნიკურ ნაგებობაზე, ისე ჰიდრობიონტთა ცხოვრებაზე. ზოგიერთ მწვანე წყალმცენარეებს (ულვა მონოსტომა) აღმოსავლეთ აზიაში საკვებად იყენებენ. ბევრ ქვეყანაში ერთუჯრედიანი მწვანე წყალმცენარეები (მაგ., ქლორულასცენედესნუსიდა სხვა), როგორც მაღალკალორიული საკვები, ფართოდ არის კულტივირებული. კულტურებს იყენებენ ასევე დახურულ ეკოსისტემებში (კოსმოსურ ხომალდებზე და სხვაგან) ჰაერის რეგენერაციისა და ჩამდინარე წყლის ბიოლოგიური გასუფთავებისათვის.

ნიადაგის წყალმცენარეებინიადაგის ზედაპირზე ან მის სიზრქეში მცხოვრები წყალმცენარეები. მიეკუთვნება ლურჯ-მწვანე,მწვანეყვითელ-მწვანე და კაჟოვანი წყალმცენარეები. ყოფილ სსრკ-ის ნიადაგებში ცნობილია 1400-მდე სახეობის წყალმცენარე. წამყვანი როლი ეკუთვნის ლურჯ-მწვანე და მწვანე წყალმცენარეებს. ნიადაგის ზედა ფენებში ნიადაგის წყალმცენარეები ქმნიან ორგანულ ნივთიერებებს, აუმჯობესებენ ნიადაგის სტრუქტურას. ბევრი ლურკ-მწვანე ნიადაგის წყალმცენარეები აფიქსირებს ატმოსფეროს აზოტს.

წყალმცენარეები

ნოსტოკი (Nostoc), ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეების გვარი ჰორმოგონიუმიანებისკლასისა. აერთიანებს 50-მდე სახეობას, რომლებიც გავრცელებული არიან მტკნარ წყალში, ტენიან კლდეებსა და ნიადაგზე. ნოსტოკის ლორწოვანი კოლონია სფეროსებრი ან ძაფისებრია, თავისუფლად ცხოვრობს ან სუბტრატზეა მიმაგრებული; მრავლდება ძაფებია დაწყვეტით ან სპორებით. ზოგიერთი სახეობა ითვისებს ატმოსფეროს აზოტს. აზიის ქვეყნებში ზოგ სახეობას საჭმელად იყენებენ
წყალმცენარეები
ოსცილატორია (Oscillatoria), ძაფნაირი ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეების გვარი. ოსცილატორიის დაუტოტავ ძაფებს აქტიური მოძრაობის უნარი აქვს. მოძრაობის დროს მათი ბოლოები ქანქარის მსგავსად ირხევა (სახელიც ამიტომ შეერქვა, ლათ.oscillatio — რხევა). გვარი მოიცავს 100-ზე მეტ სახეობას. ცხოვრობენ ზღვებში, მტკნარ წყალსატევებში, ზოგჯერ იწვევებ წყლის „აყვავებას“.

ოქროსფერი წყალმცენარეები (ლათ. Chrysophyta), უმდაბლესი მცენარეების ტიპი, აერთიანებს თავისუფლად მცხოვრებ ან მიმაგრებულ ერთუჯრედიან, კოლონიურ, იშვიათად მრავალუჯრედიან ფორმებს. მათი სხეულის სიგრძე 2 სმ აღწევს. ოქროსფერი წყალმცენარეებს მოოქროსფრო-ყვითელ ან რუხ შეფერვას აძლევს ქლოროპლასტში არსებული ქლოროფილი და ყვითელი პიგმენტი — ფიკოქრიზინი. ასიმილაციის პროდუქცია ლეიკოზინი, ნაწილობრივ — ცხიმი. ოქროსფერი წყალმცენარეები ავტოტროფული ორგანიზმებია, ზოგიერთი მათგანი იყენებს მზა ორგანულ ნივთიერებებსაც. ოქროსფერი წყალმცენარეების ერთუჯრედიანი ფორმების უმრავლესობა აქტიურად მოძრაობს შოლტებით ან ფსევდოპოდიუმებით. მრავლდებიან დაყოფით და ზოოსპორებით. რამდენიმე სახეობა მრავლდება სქესობრივადაც. ზოგჯერ ქმნიან კაჟოვან ცისტებს. ძირითადად მტკნარი წყლის ორგანიზმებია, იშვიათად ვხვდებით ზღვის ფორმებსაც.

პიროფიტული წყალმცენარეები (ლათ. Pyrrophyta), უმდაბლეს მცენარეთა განყოფილება. ძირითადად მოძრავი, ზოგჯერ უძრავი, ერთუჯრედიანი, კოლონიური, იშციათად ძაფნაირი ორგანიზმებია. ნაწილი უჯრედებისა შიშველია, ზოგჯერ დაფარულია მრავალკუთხიანი ფარებისაგან შემდგარი ორნაწილიანი ჯავშნიანი გარსით. პიროფიტული წყალმცენარეებს აქვთ 1 ან 2 შოლტი. ქრომატოფორები შეიცავს a და c ქლოროფილს და მოყავისფრო პიგმენტებს. პიროფიტული წყალმცენარეები ავტოტროფული და ჰეტეროტროფული ორგანიზმებია; სამარაგო პროდუქტია სახამებელი, იშვიათად ზეთი. ზოგიერთ აქვს მფეთქავი ვაკუოლი და თვალაკი. გამრავლება ხდება დაყოფით, ზოოსპორებით, აპლანოსპორებით. სქესობრივი პროცესი იშვიათია. პიროფიტული წყალმცენარეები ცხოვრობენ მტკნარ წყალში და ზღვაში. იწვევენ წყლის „აყვავებას“.
წყალმცენარეები
პორფირა (Porphyra), ძოწეული წყალმცენარეების გვარი ბანგიასნაირთა კლასისა. მისი ფირფიტისებრი თალუსის სიმაღლე 1  აღწევს; შედგება 1-2 შრედ განლაგებული ჰაპლოიდური უჯრედებისაგან. სქესობრივი გამრავლება ხდება კარპოსპორებით, უსქესო – მოსოსპორებით.
ცნობილია პორფირას 25 სახეობა. იზრდება ზომიერი სარტყლების ზღვებში. იყენებენ საჭმელად. კულტივირებულია იაპონიასა და ჩინეთში.

პროტოკოკოვანი წყალმცენარეები (Protococcophyceae ანუ Chlorococcophyceae), მწვანე წყალმცენარეების კლასი. აერთიანებს ერთუჯრედიან და კოლონიურ ფორმებს. ვეგეტატიურ მდგომარეობაში უძრავია. უჯრედი ერთ- ან მრავალბირთვიანია. უსქესო გამრავლება ხდება ზოოსპორებით ან ავტოსპორებით. სქესობრივი პროცესი იზოგამიაა. პროტოკოკოვანი წყალმცენარეები გავრცელებულია ყველგან მტკნარ წყალში, ნიადაგში და ნიადაგის ზედაპირზე, იშვიათად ზღვაში. ცხოვრებენ მრავალუჯრედიანი წყალმცენარეების თალუსშიმღიერებში. მასობრივი გამრავლების დროს იწვევენ წყლის „აყვავებას“. პროტოკოკოვანი წყალმცენარეებს (ქლორელასცენედესმუსი) აშენებენ საკვებად გამოყენების და სხვა მიზნით
წყალმცენარეები
ძოწეული წყალმცენარეები (წითელი წყალმცენარეებილათ. Rhodophyta) — ძაფისებრი ან უფრო რთული აგებულების წყალმცენარეებია, რომლებიც მოკლებულნი არიან მოძრავ სტადიებს. ფერი აქვთ წითელი სხვადასხვა ელფერით, ზოგს მომწვანო ზეთისხილისებრი, მოყვითალო ან იისებრი. ტიპიური სახამებელი არ გააჩნიათ. სქესობრივი პროცესი აქვთ. მათი უმრავლესობა ცხოვრობს ზღვებში.


წაბლა წყალმცენარეები (ლათ. Phaeophyta) — მრავალუჯრედიანი, ძაფისებრი ან უფრო რთული აგებულების წყალმცენარეებია, ვეგეტაციურ პერიოდში უმოძრაო ორგანიზმებია, სხვადასხვა ელფერის წაბლისფერი ან მოყვითალო-წაბლისფერი. სახამებელი არ უვითარდებათ. სქესობრივი პროცესი აქვთ. თითქმის ყველა ისინი ცხოვრობენ ზღვაში.
წყალმცენარეები
წყალმცენარეები

წყლისპირისებრნი (ლათ. Lemnaceae) — ერთლებნიან მცენარეთა ოჯახი. წყლის ზედაპირზე თავისუფლად მცურავი ან წყალში მოქცეული პატარა ბალახებია. ყვავილოვან მცენარეთა შორის ყველაზე მეტად აქვთ რედუცირებული გენერაციული და ვეგეტატიური ორგანოები. ფირფიტოვანი, თალუსის მსგავსი სხეული აქვთ. ცნობილია 3 გვარის 25 სახეობა, რომლებიც იზრდებიან დამდგარსა და მდორე წყლებში. ვოლფიას (Wolffia) გვარი უმთავრესად გავრცელებულია ტროპიკებში, წყლის პერისა და სპიროდელას (Spirodela) გვარების სახეობათა უმეტესობა — თითქმის მთელ დედამიწაზე. საქართველოში 2 გვარის (სპიროდელა და წყლის პერი) 4 სახეობა გვხვდება.






საქართველოს კურორტები

  1. ბაკურიანი
    ბაკურიანი მსოფლიოს სამთო კურორტებს შორის ერთ-ერთი ულამაზესი ადგილია. იგი საქართველოში, ბორჯომის ხეობაში, თრიალეთის ქედის ჩრდილოეთ ფერდზე, ზღვის დონიდან 1700 მეტრზე (5.576 ფუტზე) მდებარეობს. ბაკურიანის მშვენებაა კოხტაგორა (2155 მ), საიდანაც კავკასიონის ქედის მწვერვალები მოჩანს.
    ბაკურიანში დასვენება წლის ყველა დროს სასარგებლო და საინტერესოა: ტყიანი მთები, მინერალური წყაროები, ბორჯომის ულამაზესი ხეობის ბუნებისა თუ კულტურის ძეგლებისაკენ მიმავალი უნიკალური ტურისტული მარშრუტები – ჩვენი ჯანმრთელობისა და კარგ განწყობის საწინდარია.
    ადით კოხტაგორაზე საბაგირო გზით. კოხტადან თქვენს თვალწინ კავკასიონის ქედი გადაიშლება. ფერთა ფესტივალი, ცისფერი სივრცე და მთების ჯაჭვი – შავი ზღვიდან კასპიის ზღვამდე – იხილეთ ბაკურიანის ეს საოცრება მოწმენდილ ამინდში!
  2. გუდაური

    გუდაური — სამთო-სათხილამურო კურორტი ყაზბეგის მუნიციპალიტეტში, კავკასიის სამხრეთ ფერდობებზე,თბილისიდან 120 კმ-ში, ზღვის დონიდან 2196 მ სიმაღლეზე
    დეკემბერ-აპრილში თოვლის სისქე 2 მეტრს აღწევს. 
    არანაკლებ საინტერესოა გუდაური ზაფხულში: გრილი მთის ჰაერი, ხელუხლებელი ბუნება, ექსკურსიები ვერტმფრენით, ლაშქრობები, გასეირნება ცხენით, თევზაობა მთის მდინარეებზე, რაფტინგი და ა.შ.
    პირველი კეთილმოწყობილი სასტუმრო გუდაურში 1988 წელს აშენდა (თავდაპირველად სასტუმრო "მარკო პოლო", ამჟამად "გუდაური"). ამავე პერიოდში შეიქნა საბაგირო გზა (Dopelmayer), რამაც განაპირობა კურორტის შემდგომი განვითარება. დღესდღეობით მოქმედ სამ და ოთხ ადგილიან საწეველებს მოთხილამურეები 2000 მეტრიდან 3006 მ. სიმაღლეზე აჰყავს (მთა კუდებზე). ამჟამად სულ 4 საწეველა ფუნქციონირებს. სათხილამურო ტრასების საერთო სიგრძე 16 კმ-ს შეადგენს.
  3. გომარდული

    სამთო კურორტი გომარდული მდებარეობს შუახევის მუნიციპალიტეტში, ზღვის დონიდან 1450 მეტრის სიმაღლეზე. სოფელ გომარდულში არის სამთო-სათხილამურო სკოლა. კურორტზე სათხილამურო სპორტის მოყვარულებისთვის 300-მეტრიანი საბაგირო გზა ფუნქციონირებს.

  4. გრიგოლეთი

    გრიგოლეთი ერთ-ერთია გურიის საზღვაო ზოლის კურორტებიდან. მისი ტერიტორია დაფარულია მრავალწლოვანი ფიჭვნარით, ზღვის სანაპირო ზოლი წარმოადგენს სამკურნალო თვისებების მქონე მაგნიტური ქვიშის პლაჟს, რომელიც გამოირჩევა ბალნეოლოგიური თვისებებით ძვლების და სახსრების გასაკაჟებლად ბავშვებისთვის და მოზრდილებისთვის. სოფლის ტერიტორიაზე მდებარეობს ტბა გრიგოლეთი.
  5. ქობულეთი
    აჭარის ზღვის კლიმატური კურორტებისგან განსაკუთრებული მიკროკლიმატით გამოირჩევა კურორტი ქობულეთი, რომელიც მდებარეობს აჭარა-ახალციხის მთიანეთის სამხრეთ-დასავლეთით, კოლხეთის დაბლობზე, ქ. ბათუმიდან 25 კმ.-ის დაშორებით. იგი საქართველოს შავიზღვისპირეთის კურორტებიდან ყველაზე ახლოს მდებარეობს ზღვასთან და ზღვის დონიდან მხოლოდ 3-4 მეტრის სიმაღლეზეა განლაგებული. კურორტის ძირითადი სამკურნალო ფაქტორია შავი ზღვის თბილი და ტენიანი კლიმატი. მაქსიმალური თერაპიული ეფექტის მისაღებად აქ ერთმანეთთანაა
    შეთავსებული თალასოთერაპია და სხვა სამკურნალო პროცედურები.
    კურორტი ქობულეთი საქართველოს შავიზღვისპირეთის მნიშვნელოვანი ტურისტული ცენტრია. დამსვენებლებს იზიდავს მისი საყოველთაოდ ცნობილი წვრილქვიშიანი მრავალკილომეტრიანი პლიაჟი, რომელიც ძალიან მოსახერხებელია მზის აბაზანების მისაღებად. ქობულეთის მშვენებაა ზღვისპირა პარკი, რომელშიც თქვენ გაერთობით სპორტულ მოედნებზე, საზაფხულო კაფე-ბარებში, ბუნგალოებსა და დისკო-კლუბებში.
  6. ურეკი
    დაბა ურეკი მდებარეობს შავი ზღვის სანაპიროზე. ის დიდი მნიშვნელობის ზღვის კლიმატური კურორტია.
    ჰავა არის ზღვის სუბტროპიკული, აქ იცის თბილი უთოვლო ზამთარი და ცხელი ზაფხული.
    ზღვის სიღრმე დიდ მანძილზე მცირეა, რაც განსაკუთრებით ხელსაყრელია პატარა ბავშვებისათვის. ამ კურორტის პლაჟის ქვიშა შეიცავს დიდი რაოდენობით მაგნეტიტის ნაწილაკებს. ურეკის მიდამოებში აღინიშნება მომატებული მაგნიტური ველი, რაც ბუნებრივ საკურორტო ფაქტორად არის მიჩნეული.
    ურეკში საზაფხულო სეზონი ივნისის თვიდან იწყება და სექტემბრის შუა რიცხვებამდე გრძელდება.
  7. ბახმარო
    ბახმარო ზღვის დონიდან 2,050 მეტრის სიმაღლეზეა მდებარეობს,მაღალი მთების კალთებიდან მოჩანს მთელი გურია,იმერეთი ნაწილი,ნახევარი სამეგრელო და აფხაზეთი მთელი შავი ზღვა .კურორტი ბახმარო რესპუბლიკური მნიშვნელობის კურორტია, საქართველოს კურორტებს შორის იგი ყველაზე მაღალია .კურორტი ჰავის პირობებზე ეკუთვნის მაღალი მთის კლიმატს სადაც დამატებით დიდი გავლენას ახდენს ფილტვების შავი ზღვის ჰავა ,კურორტის სამკურნალო ჩვენებანი გამოიხატება იმაში,რომ ის უდიდეს გავლენას ახდენს ფილტვების,პერიტონიტებით, მალარია მეორადი ანემიით დაავადებულებზე აქ დიდი რაოდენობით მატულობს სისხლის წითელი ბურთულების რიცხვი და ჰემოგლობინის რაოდენობა.
  8. ნუნისი
    გამაჯანსაღებელი და ბუნების სილამაზით სახელგანთქმული ბალნეოლოგიური კურორტი “სამთა ნუნისი” ბორჯომ–ხარაგაულის ტყე პარკის სამხრეთ–აღმოსავლეთ ნაწილში, ლიხის (სურამის) ქედის მთისწინეთში, ზღვის დონიდან 750მ. სიმაღლეზე მდებარეობს. ნუნისის უნიკალურ მიკროკლიმატს ქმნის შერეული, ფოთლოვანი და წიწვოვანი ტყე. კურორტს კვეთს მდინარე ნუნისის წყალი. 
    ნუნისი ოდითგანვე ცნობილია სამკურნალო თვისებების მქონე მინერალური (ბალნეოლოგიური)წყლებით. აქ დასვენება განსაკუთრებით სასარგებლოა მათთვის, ვისაც კანისა და ნერვულ ნიადაგზე გამოწვეული დაავადებები აწუხებთ. კურორტი არსებობს 1856 წლიდან. აქ შესაძლებელია ზვარეს მინერალური წყლის დალევაც. ზვარეს წყალი ასევე სამკურნალოა და ის დაბალ მჟავიანობას აბალანსებს.
    გაზაფხულზე, ფიჭვებისა და ნაძვების ყვავილობის დროს, ნუნისის ჰაერს საოცარი გამაჯანსაღებელი ეფექტი აქვს. ამ დროს ნუნისის ჰავა განსაკუთრებით მარგებელია ფილტვებისა და ბრონქებისათვის. 
    კურორტ ნუნისში მიიღებთ ესთეტიურ თერაპიასაც. საოცარი ბუნება დაგამშვიდებთ და უფრო ჯანმრთელს გაგხდით.
  9. საირმე
    საირმე - წიწვოვანი და ფოთლოვანი ტყეებით, მთის კლიმატით გამორჩეული და, რაც მთავარია, სამკურნალო, მინერალური და თერმული წყლის საბადოებით მდიდარი ბალნეოლოგიური კურორტი ქალაქ ქუთაისის სამხრეთით, ბაღდათის
    რაიონში, ზღვის დონიდან 950 მეტრზე. ის უკვე რამდენიმე ათეული წელია მიიჩნევა მნიშვნელოვან საკურორტო ზონად.

  10. შოვი
    შოვი მდებარეობს ზემო რაჭაში, ქალაქ ონიდან 25 კილომეტრის დაშორებით, ცად აწვდილი წიწვიანი ტყით, ალპური მდელოებით, მაღალი მთებითა და მუდამ ტოვლით დაფარული მყინვარებით გარშემორტყმულ ტაფობზე.
    ფიჭვნარი,სუფთა ჰაერი,სიმყუდროვე და ანკარა მთის მდინარეების ჩუხჩუხი დამამშვიდებლად მოქმედებს ადამიანზე.
    საქართველოს სხვა კურორტებთან შედარებით შოვი უფრო ახალგაზრდაა.
  11. ბორჯომი
    კურორტი ბორჯომი მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. ზღვის დონიდან 850 მ. იგი გარშემორტყმულია წიწვოვანი და შერეულფოთლოვანი ტყეებით., რის გამოც ზაფხული საკმაოდ გრილია.
    ბორჯომი ცნიბილია მსოფლიოში სახელგანთქმული მინერალური წყლით, რასაც დადებითი ეფექტი აქვს კუჭ-ნაწლავთა პროფილაქტიკის დროს.

  12. წყალტუბო

    წყალტუბო მრავალმხრივი კურორტია და განსაკუთრებით განთქმულია თერმულ-რადონული მინერალური წყლის აბაზანებით.
    წყალტუბოს წყაროები სამკურნალო თვისებებით შეუდარებელია. წყალი ბუნებრივად თბილია (33-35C), თითქმის ადამიანის სხეულის ტემპერატურისაა და რა თქმა უნდა გამოიყენება გათბობის გარეშე. წყალტუბოს მინერალურ წყალს გააჩნია მაღალი სამკურნალო თვისებები, კურნავს სამოცამდე დაავადებას.
  13. აბასთუმანი
    აბასთუმანი ზომიერად მშრალი კურორტების რიცხვს მიეკუთვნება. 
    ხეობის თითქმის ვერტიკალურად აზიდული ფერდობები დაფარულია წიწვოვანი ტყით, სადაც დომინირებს ფიჭვი. ჰაერის ტემპერატურისა და ატმოსფერული წნევის მერყეობა აბასთუმანში სრულიად უმნიშვნელოა. დღისით არ ცხელა, საღამოს კი გრილა. ჰაერის მაქსიმალური ტემპერატურა 37°C, მინიმალური კი -32 C
    აბასთუმანში არსებული თერმული წყლების გამო იგი კლიმატურ-ბალნეოლოგიურ კურორტად მიიჩნევა.
    აბასთუმნის მიდამოებში არსებობდა ძველი ისტორიული ციხე-ქალაქი ოძრხე, რომელიც ლეგენდარულ მამამთავარს ოძრახოსს აუშენებია. ოძრხემ XV საუკუნემდე იარსება, მას შემდეგ კი დაბად შემორჩა და მეზობლად მდებარე სოფლის - აბასთუმნის სახელი დაერქვა. ძველ ციხეთა ნანგრევების გარდა დღემდე აქ აღარაფერს მოუღწევია.
  14. ბეშუმი
    ბეშუმი" მთის კლიმატური და ბალნეოლოგიური კურორტია. მდებარეობს ხულოს რაიონში, ზღვის დონიდან 1930 მეტრზე, გოდერძის უღელტეხილის მიმდებარე ტერიტორიაზე. მთავარი სამკურნალო ფაქტორია ჰაერის გამჭვირვალობა და უმნიშვნელო ტენიანობა, მზის ულტრაიისფერი სხივების სიუხვე, კარგი სასმელი და მინერალური წყლები, მდიდარი ბუნებრივი გარემო.


  15. სურამი
    ჰავის განსაკუთრებული თვისებების გამო, სურამი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კურორტია საქართველოს მასშტაბით 1926 წლიდან. ჰავა ზომიერად ნოტიოა, იცის ზომიერად ცივი ზამთარი. სურამი გარშემორტყმულია ტყით, რაც სუფთა ჰაერის საწინდარია განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰავას ბავშვებისათვის აქვს, რომელთაც სასუნთქი გზების დაავადება აწუხებთ, აგრეთვე რეკომენდირებულია ტუბერკულიოზის სამკურნალოდ და ორგანიზმის იმუნიტეტის უნარის ასამაღლებლად.
    სურამი ულამაზესი ბუნებით გამოირჩევა დაბას გარშემო ფართოფოთლოვანი და წიწვოვანი ხე-მცენარეებიდა ბუჩქები აკრავს, წიწვოვანი მცენარეებიც უმრავლესობა ხელოვნურადაა გაშენებული